ПРЫСВЯЧАЮ БАБУЛІ…
Пераможцай раённай канферэнцыі “З навукай – у будучыню” стала 10-класніца ліцэя Святлана ЖАЎНЕРЫК. Высока ацэнена яе даследчая праца “Пацярпеўшыя вёскі Лунінецкага раёна ў гады Вялікай Айчыннай вайны”.
– Мне здавалася, ваенная тэма не карыстаецца папулярнасцю ў сучаснай моладзі. Сваёй працай абвяргаеш гэту думку. Што выклікала жаданне ўнікнуць у такі складаны перыяд нашай гісторыі?
– Калі ў пачатку навучальнага года настаўніца геаграфіі Аксана Рыгораўна Арашкевіч агучыла тэмы, мяне прыцягнула менавіта гэта. Справа ў тым, што мая мама нарадзілася ў Сітніцкім Двары. Ад родных і знаёмых я ведала пра трагедыю вёскі, але вельмі ўмоўна. Хацелася звестак ад канкрэтных сведкаў. Нездарма ж кажуць, што гібель аднаго чалавека – трагедыя, мільёнаў – статыстыка. Дзядулі, якому ў лістападзе 1942-га было 9 год, пашчасціла выратавацца. На жаль, у яго ўжо нічога не магу спытаць – памёр. А вось бабуля ведала падрабязнасці: ураджэнка Мокрава ўсё жыццё пражыла ў Сітніцкім Двары.
– Як завуць тваю бабулю? Яе сям’я не пацярпела?
– Вольга Мікалаеўна Крывулец, яна нарадзілася ў 1939-ым. Ахвярай вайны стала яе бабуля… Немцы падпалілі дом, а старая з-за ўзросту і хваробы ўжо не ўзнімалася з ложка. Тата бабулі выскачыў у акно, мама перадала мужу дзвюх малых дочак і паспела выскачыць сама. Услед абрынуўся дах… Усё ж большасці родных пашчасціла збегчы ў лес, дзе яны і дачакаліся вызвалення.
– У тваёй рабоце прыведзены ўспаміны жыхароў розных вёсак – Бастыні, Кажан-Гарадка, Дубаўкі, Флярова. Якім чынам удалося сабраць звесткі?
– Мне дапамагалі нашы настаўнікі і вучні. Усім шчыра ўдзячна за істотны саўдзел у даследаванні. Прызнацца, раней і сама заўважала, што да ўспамінаў ветэранаў вайны ці відавочцаў трагедый многія мае равеснікі адносяцца, калі не абыякава, то проста стрымана, быццам захоўваючы элементарную выхаванасць. Давялося сустракацца і з тымі, хто чытаў літаратуру аб ідэалогіі фашызму, спрабаваў апраўдваць дзеянні гітлераўцаў. Цяпер, калі самастойна запісвалі словы людзей, якія змагаліся з захопнікамі ці, з-за малога ўзросту, проста выжылі ў акупацыю, упэўнена – многія мае сябры змянілі свае ўяўленні аб такім далёкім і параўнаўча недалёкім мінулым.
– Школьнікам 60-70-ых год было лягчэй асэнсоўваць трагедыі вайны: у савецкі час шырока развіваўся рух следапытаў па месцах баявой славы дывізій, што вызвалялі нашы мясціны.
– Бацькі расказвалі мне аб сваіх паходах, як і аб святым абавязку – доглядзе піянераў і школьнікаў за брацкімі магіламі загінуўшых. Але ў нечым традыцыі працягваюцца. Разам з выкладчыкамі штогод праводзім хвіліны маўчання каля Кургана Бессмяротнасці, што на Баханова, ускладаем кветкі ў памяць ваеннаслужачых і мірных жыхароў, якія тут былі расстраляны.
– А якія традыцыі захаваліся ў вашай сям’і?
– У маёй мамы – чатыры сястры. Яны жывуць за межамі малой радзімы. Але штогод усе разам наведвалі родную вёску, збіраліся ў Сітніцкім Двары, каб павіншаваць родных, павітацца з суседзямі. Цяпер бабуля хварэе і знаходзіцца ў нашым доме. Спадзяемся, яна ўмацуе сваё здароўе, каб яшчэ шмат год Сітніцкі Двор для ўсіх нас быў самых жаданым куточкам на зямлі.
